සසරේ සැරිසරන සියලු ලෝ වැසියාගේ සිත් තුළ ක්‍රෝධය,
වෛරය ආදී පහත් තමාටම අවැඩ පිණිස හේතුවන කෙලෙස් මානසිකත්වයෝ ඇත. ඒ සිත මැඩලමින්
සිතේ සුවය ඇතිකරන්නාවූ අනෙකාටත්, තමාටත් සැපය පිණිසම හේතුවන සිතක් ඇතිකර ගැනීම
මෛත්‍රීයයි. එය කමටහනක් කොටගෙන භාවනා කිරීම මෛත්‍රී භාවනාවයි. මෙම භාවනාව වඩන
තැනැත්තා වෛරය, තරහව ආදී සිතුවිලි වලින් ඇතිවන හානිය ගැනත් මෛත්‍රීය තුලින් ඇතිවන
ශාන්තිය ගැනත් යම් අවබෝධයක් ඇත්නම් භාවනාව හොඳින් වැඩීමට උපකාරවේ. අනුන් කෙරේ ඇතිවන වෛරී සිත් ඇති කෙනෙක්
හරියට, අන්
පුද්ගලයා නැසීමට තමන් අත ගිනි පුපුරක් තබාගෙන සිටිනවා වාගේ යැයි බුදුරජාණන් වහන්සේ
වදාළ සේක. ඉන් තමාත්, අනෙකාත් නැසේ. පළමුව තමාම නැසේ. තථාගතයන් වහන්සේ වෛරය
ගින්නකට උපමා කළේ ඒ නිසාය. මෙයට හොඳම නිදසුන නම් මාගන්දියයි. මාගන්දිය, සාමාවතිය
ඇතුළු පන්සීයක් පිරිස සිටි ශාලාව වසා ගින්නෙන් පිලිස්සුහ. නමුත් ඥානවන්ත සාමාවතිය
සියලු පිරිසට කියා සිටියේ ද්වේශය ඇති නොකරගෙන මෛත්‍රී සිතින්ම සිටිනා ලෙසයි.
මරණයෙන් පසු සියලුදෙනා දෙව්ලොව ඉපදුණ අතර ගිනිතැබූ මාගන්දිය අදත් නිරයේ ඒ
ගින්නෙන්ම දැවී දැවී සිටියි. මේ ආකාරයට ද්වේශය වැපිරූ කෝකාලික, චිංචිමානවිකාව,
සුප්‍රබුද්ධ රජු... ආදී චරිත දෙස බැලීමේදී පෙනී යන්නේ කිසිවෙකුට එයින් සැනසීමක්
ලැබී නැති බවයි. බොහෝ දෙනා ඉඩකඩන්, මිල මුදල්, බලය වැනි අනිත්‍ය වන දේවලට ආසාකර,
වෛර උපදවා ගනී. කෙනෙක් කියූ වචනයකටත් වෛර බැඳගන්නා අය අද සමාජයේ නැතුවා නොවේ. මේ
ලෙස වචනයකට, රැවීමකට, එරවීමකට තරහ, වෛර ඇති කරගන්නා අය බොහෝයි. මේ ක්‍රෝධය, වෛරය නිසා
තමාගේ සතුට අහිමි කරගෙන, මානසික පීඩා ඇති කරගෙන, රුධිරය අපිරිසිදු කරගෙන, ජීවිතයම
නුරුස්සනා ස්වභාවයෙන් ගත කරනවාද නැත්නම් මෙත් සිතින් අපටත්, අනෙකාටත් යහපතක් කරගෙන
සන්සුන් ඉඳුරන්, නිදහස් මනසක් ඇති ප්‍රියමනාප කෙනෙක් වනවාද කියා තීරණය ගත යුත්තේ
අපමය.
එම නිසා තමාටත්, හැමදෙනාටමත් හිත සුව පිණිස හේතුවන මෛත්‍රීය වැඩීම හැමදෙනාගේ
දෙලොව යහපත්ටම හේතුවේ. ඒ වගේම කෙනෙක් මේ මෙත් සිත හරියාකාරව වඩා සිතේ
මුදුන්පමුණුවා ගන්නවා නම්, මෛත්‍රී විහරණයෙන්ම ජීවත් වනවා නම්, මෛත්‍රී ධ්‍යාන
උපදවා ගන්නවා නම් එය ඔහු තමාටත්, තමාගේ
පවුලේ උදවියට ඇතුළු අනෙක් සියල්ලන්ටම අත් කරදෙන මහා යහපතකි. මෙහි ප්‍රතිලාභ ඔබට භාණ්ඩයක්
කඩෙන් මිලදී ගත් සේ නොපෙනේ. එක්වර නොදැනේ. මෙත් සිත ඇත්තා සමග කතා කරන වෛරී
පුද්ගලයාටත් ඔහුගෙ ඒ හැසිරීම නිසා, ඔහුගෙ ඒ නොගැටෙන වචන, හැසිරීම් නිසා අනෙකාට ද්වේශය
පවත්වා ගැනීමට බාධක ඇතිවේ. මෛත්‍රී ධාන උපදවාගෙන සිටි විශාඛ රහතන් වහන්සේ සිතුල්පව්වට
වැඩ කැලයක සතර මාසක් සිටීම නිසා එහි දෙවිදේවතාවුන්ගේ ගැටීම්, අමිත්‍රකම්පවා දුරු
වූ බව දහමේ සඳහන් වේ.
බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ආදේශනා ප්‍රාතිහාර්ය සිදු වන්නේ පිළිවෙලක් අනුවය.
එහි යමක් වඩන්න, ක්‍රියාත්මක කරන්න තිබෙනවා නම් එය කිරීමෙන් ලැබෙන ඵල, ආනිසංස පළමුවෙන්ම
පෙන්වා දීම බුදුරජාණන් වහන්සේගේ පිළිවෙලය. ඒ මගින් ශ්‍රාවකයාට වීර්යෙන්,
උනන්දුවෙන් ඒ කර්තව්‍ය කිරීමට පෙලඹවීමක්, කැමැත්තක් ඇති වෙනවා. මෙත් වැඩිමේ දේශනාව
කිරීමට පෙරද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ එයින් ලැබෙන ආනිශංස 11ක් ශ්‍රාවකයන් හට පෙන්වා
දුන් සේක. ඒ ආනිසංස දැන ගැනීම අපටද මෙත් වැඩීමට උනන්දුවෙන් කරගෙන යාමට ඉවහල් වේ. ඒ
ආනිසංස 11 නම් -
1- සුවසේ නිදයි. 2- සුවසේ අවදිවෙයි. 3- නපුරු සිහින නොපෙනෙයි. 4- මිනිසුන්ට
ප්‍රිය වේ. 5- අමනුශ්‍යන්ට ප්‍රිය වේ. 6- දෙවියෝ රකියි. 7- ගින්නෙන්, ආයුධයෙන්
ආරක්ෂාවේ. 8- මුහුණ ප්‍රභාස්වරවේ. 9- වහා සිත සන්සුන්වේ.
10- සිහියෙන් මරණයට පත්වේ. 11 - නිවන සාක්ෂාත් නොකළේ නම් මරණින් මතු බඹලොව උපදී.
(ආනිසංස විස්තරාත්මකව දැන ගැනීමට මෙතනින්)
මේ තරම් සියලු දෙනාටම සෙත සලසන මෛත්‍රීය කිරීමට සුදානම් වන පුද්ගලයා
ඇතිකරගත යුතු යහපත් චරිත ලක්ෂණ 15ක්, වනයේ සිටි භික්ෂූන් වහන්සේලා පිරිසකට ඇතිවූ
වෘක්ෂදේවතා, අමානුෂ උවදුරු ආදියෙන් මිදීම අරඹයා බුදුරජාණන් වහන්සේ කරණීයමෙත්ත සූත්‍රයේදී
වදාළ සේක. (සූත්‍රය
මෙතැනින්). එහි
පෙන්වා තිබෙන සියලු කාරණා වල පොදු ලක්ෂණය නම් දක්ෂ, අනලස්, සැහැල්ලු, ප්‍රඥාවන්ත
බවින් යුතු වීමයි.
භාවනාව ආරම්භය - භාවනාව කරණා මුල් කාලයේ පලඟක් බැඳගෙන, සුපුරුදු
භාවනා ඉරියව්වෙන්ම පටන් ගැන්ම හොඳය. නැතිනම් කුමන ඉරියව්වක් වුවද ගැටළුවක් නොමැත.
අවශ්‍ය වන්නේ ශබ්ද අඩු, සිත නොවිසිරෙන ස්ථානයක් භාවනාවට යොදා ගැනීමය. භාවනාව වැඩෙන
කුමන ආකාරයකට, කුමන ස්ථානයක වුව කළ හැක. සියලු සත්වයෝම කැමති තමා සුවෙන්, සැපවත්ව
සිටින්නටයි. එතරම් භවයට සත්වයා ඇලී ඇත. එම නිසා පළමුව අප අපටම මෙත් වඩා ගෙන පසුව
අන් සියලු දෙනාටම එය වැඩිය යුතුය. නමුත් මුල් කාලයේදී එදිරි පිරිසට මෙත් වැඩීමට
නොහැකිවේ. නමුත් අප කෙමෙන් කෙමෙන් එයට හුරු විය යුතු වේ. ඒ වාගේම භාවනාව හැකි සෑම මොහොතක වැඩිය හැක. සෑම මොහොතකම මෙත් වඩන සිතක්
කෙතරම් නම් සුවයක්, සැනසීමක් ලබයිද..
පවත්වනවා නම් කෙතරම් මානසික සුවයක් ඒ තැනැත්තාට ලැබේද..
මෙසේ පළමුව තමාටද, දෙවනුව තම දෙමාපියන්ටද පසුව සහෝදර, ගුරුවර, නෑදෑ පිරිසට, අසල්වැසි අයට... මෙසේ කෙමෙන් කෙමෙන් සියලු ලෝ සත්වයාටම මෙත් වැඩිය යුතුයි. එහිදී සියලු මනුෂ්‍ය සත්වයාට මෙන්ම තිරිසන්, නිර, දේව- බ්‍රක්ම ඇතුළු සියලුම ලෝ සත්වයන්ට මෙත් සිත පැතිරිය යුතුයි.
මම නිදුක් වේවා ! මම නීරෝගී වේවා ! මම සුවපත් වේවා ! මම දුකින් මිදේවා ! මම වෛර නැත්තෙක් වෙම්වා ! නිවන් ලබම් වා !
මා මෙන්ම මාගේ දෙමව්පියෝද
නිදුක්
වේවා ! නීරෝගී වේවා ! සුවපත් වේවා ! දුකින් මිදේවා ! වෛර නැත්තෙක් වෙම්වා ! නිවන්
ලබම් වා !
· මේ ලෙස තමාගෙන් පසු දෙමාපියන්ට, තම
සහෝදර සහෝදරියන්ට, ගුරුවරුන්ට, අසල්වැසියන්ට, අහිතවත් හා මැදහත් සිත් ඇත්තන්ට
ඇතුළු සියලු මනුෂ්‍ය සත්වයෝද,
· දිව්‍ය ලෝකවල වාසය කරනා අල්පේශාක්‍ය සිට
මහේශාක්‍ය දක්වා සියලු සදිව්‍ය ලෝකවාසී සම්‍යදෘෂ්ටික හා මිත්‍යාදෘෂ්ටික දෙවියෝද,
· සියලු බ්‍රක්ම ලෝකවල වාසය කරනා රූපී,
අරුපී සියලු බ්‍රක්මයෝද,
· සතර මහා නිරයන්වලින් එකක් වන තිරිසන් ගත
සත්ව ලෝකයේ ඇසට නොපෙනෙන්නාගේ සිට විශාලම සත්වයා දක්වා වෙසෙන අපා, දෙපා, සිව්පා,
බහුපා ආදී තිරිසන් ලොව සිටිනා සත්වයෝද,
· සතර මහා නිරයන්වලින් එකක් වන ප්‍රේත
ලෝකයේ ඒ සියලු දුක් විඳිනා සත්වයෝද ,
· සතර මහා නිරයන්වලින් එකක් වන ඇසුර නිරයේ
ඒ සියලු සත්වයෝද,
· සතර මහා නිරයන්වලින් අවසන් එක වන අපායේ
සිටින අට මහා නිරයන්වල ඇතුළු සියලු ඔසුපත් නිරයන් වල නිරි සත්වයාද, අනු කුඩා
නිරයන්වල ඇතුළු ලෝකාන්තරික නිරයන්වල සිටින්නා වූ ඒ සියලූම සත්වයෝද,
ලෙස එකින් එක ගෙන සියලු සත්වයාටම
නිදුක් වේවා ! නීරෝගී වේවා ! සුවපත් වේවා ! දුකින් මිදේවා ! වෛර නැත්තෙක් වෙම්වා ! නිවන් ලබම් වා !
